Priče iz stare vodenice

Priče iz stare vodenice

Vodenice su, od davnina, bile značajan deo privredne snage starog sela. Vredan
spomenik graditeljstva preko koga su osvajana tehnička znanja i tehnologija
izgradnje mlinskih postrojenja. U vodenicama se saznavalo, pregovaralo, dogovaralo
i ogovaralo, šalilo i udvaralo.

Vodenice su bila hajdučka sastajališta i srpski hanovi. One čuvaju bezbroj ljubavnih
tajni, u njima su svirale gusle i frule, pevalo se o legendama, o teškim danima turskog
ropstva i hajdučkim podvizima. U njima su ispričane najneverovatnije priče o srpskim
omajama, kukumijama, anđamama, sotonama, vampirima i vilama. Prema jedinom ikada
napravljenom popisu vodenica iz 1867. godine, u Srbiji je bilo 7510 potočara.

Interesantno je, da je najviše vodenica bilo u užičkom kraju, više od 1000, dok je
najmanje sagrađeno u okolini Jagodine. U zavisnosti od mesta gde su građene, bile su
potočare, odnosno one građene na potocima, i lađarice na rekama. Vodenice lađarice su
obično bile veće i s obimnijim kapacitetom. Imena su dobijale po rekama na kojima su
građene: moravke na Moravi, drinke na Drini, savke na Savi, jadarke na Jadru.

Vodenice u Srbiji su bile kruna seljačke muke i hraniteljke kroz vekove, velika inspiracija
za samouke i školovane stvaraoce poezije, proze i muzike. Da li zbog mesta na kojima su
podizane, često izdvojenim od naselja i veoma nepristupačnim, ili jednostavno zbog njene
povezanosti sa vodom, koja kod čoveka izaziva iskonski strah, vodenice su oduvek bile
obavijene velom tajnovitosti. Verovanja u misterioznost vodenica ostala su do današnjeg
dana, iako je ih je u Srbiji, nažalost, sve manje.

Urednik: Milica Barjaktarević

Snimatelj: Gojko Despotović

Montaža: Svetlana Crnjanski.

RTS