Slikarstvo

[Mileva]

Slikarstvo

Slikarstvo je umjetnički izraz ideja i emocija sa određenim estetskim kvalitetima
u dvodimenzonalnom likovnom jeziku. Elementi slikarstva kao što su linija, oblici,
boja, tonovi i tekstura, se koriste na različite načine kako bi se proizveo osjećaj
volumena, mase, prostora, pokreta i svjetlosti na ravnoj površini. Oni se takođe
kombinuju likovnim izrazom u cilju postizanja predstave stvarnih ili nestvarnih
fenomena, naracije ili sasvim apstraktnih vizuelnih odnosa. Odluka umjetnika da
koristi određeni slikarski medij, temperu, fresko, ulje, akril, akvarel ili druge u
vodi rastvorive boje, mastila, gvaš, enkaustiku, kazeinsku temperu kao i odabir
određene podloge, zida, platna, drvene ploče, stakla, minijature, iluminacije
rukopisa, ili bilo koje druge savremene slikarske podloge, se zasniva na njihovim
čulnim kvalitetima i mogućnosti izraza, ali i ograničenjima odabranih opcija ili
njihovih kombinacija. Izbor medija i forme, i na kraju vlastito stvaralačko umjeće
umjetnika, daju kao konačni rezultat jedinstveno slikarsko djelo.

Predstavljanje prirode, predmetno ili figurativno slikarstvo; (mrtva priroda, pejzaž,
portret, akt, itd.), nastaje kombinovanjem slikarskih elemenata, podređujući ih
prirodnim zakonima oblika i forme.

Nepredmetno ili apstraktno slikarstvo je vezano za subjektivno i emotivno umjetničko
izražavanje, koje ne teži predstavljanju stvarnosti, nego stvaranju novih stvarnosti.
Apstraktni slikar izražava svoje ideje slobodnim korišćenjem osnovnih elemenata.
Unošenje geometrijskih oblika u apstraktno slikarstvo vezano je za racionalno
nepredmetno umjetničko izražavanje.

S tehničke strane, slikanje je postupak nanošenja mješavine pigmenta i ljepka (veziva)
na podlogu. Sa umjetničke strane, slikanje je umjetničko izražavanje ideja, koncepcija,
uz pomoć likovnih elemenata, odnosno dizajna kompozicije, koji se realizuje preko
preliminarnih studija, ili u praistorisjkom, modernom i savremenom slikarstvu, često
direktnim pristupom, bez preliminarnih studija, gdje se slikar vodi intuicijom i svojim
sposobnostima za rješavanja problema kompozicije s ciljem postizanja estetskog
doživljaja zamišljene ideje.

Wikipedija

[Mileva]

Podloga za sliku, može biti zid (u praistorijsko vrijeme su to bile stijene pećina iz
praktičnih razloga), papir, platno, drvena tabla (ikone vizantijskog slikarstva kao primjer),
staklo (vitraži u katedralama), ili bilo koja od modernih i savremenih podloga.
U modernom i savremenom slikarstvu podloga se tretira kao sastavni dio kompozicije
slike, odnosno podloga se bira po kvalitativnim svojstvima materijala, negovim
mogućnostima i ograničenjima.

Ranije tradicije kulture – plemena, religije, umjetnička zanatska udruženja, kraljevski
dvorovi i države – su držale pod kontrolom umjetničke zanate, formu, ikonografiju i
teme slikarstva, određujući njegovu funkciju, zavisno da li se radilo o ritualnom,
pobožnom, dekorativnom, obrazovnom ili slikarstvu prosto namjenjenom zabavi.
Slikari su zapošljavljani zbog svog umjeća da uspješno izvrše namjenjene zadatke
a ne zbog svoje stvaralačke ličnosti. Shvatanje umjetnika kao stvaraoca se razvilo
kasnije u doba renesanse. Istaknuti slikari su tada izjednačili svoj status sa naučnicima
i intelektualcima i počeli su da potpisuju svoja djela, slobodno odlučuju o dizajnu
kompozicije, a nerijetko i ikonografiju i temu koja će biti predstavljena na slici.
Odnos sa mecenama i raznim pokroviteljima se značajno poboljšao a ponekad se
pretvarao i u prijateljatvo.

Wikipedija

[Mileva]

Međutim, u 19. vijeku, umjetnici su počeli da gube vjekovima osigurano pokroviteljstvo
crkve i kraljevskih dvorova. Neki su pokušali da riješe problem praveći izložbe u
privatnim prostorima i ateljeima naplaćujući ulaznice zainteresovanoj publici, dok
su drugi krenuli da prave putujuće izložbe. Tržišna ekonomija uslovljena industrijskom
revolucijom i zasnovana na reklamnoj prodaji proizvoda uticala je i na umjetnost,
što je dovelo do potrebe da se umjetnici takođe prilagode novonastaloj situaciji.
Tada se pojavljuju i prve privatne galerije, odnosno privatni izložbeni prostori, čiji
se vlasnici bave prodajom umjetničkih djela i reklamiranjem odabranih umjetnika.
Kasnije će se pojaviti javne galerije i muzeji čijem izložbenom prostoru umjetnici
pristupaju preko javnog konkursa ili stipendije. Za reklamisanje djela i umjetnika
ove insititucije u početku koriste štampane medije, lokalnog i nacionalnog odjeka.
U novije vrijeme tu su i elektronski mediji a tek skoro i internet. Mnogi umjetnici
danas koriste internet i društvene mreže za reklamiranje i komunikaciju sa
potencijalnim kupcima svojih djela, mada je i danas uticaj tradicionalnih kanala kao
što su galerije i muzeji dosta, ako ne i najznačajniji za bilo kog umjetnika. Slikarska
i druge vrste umjetničkih djela nije moguće uspješno cijeniti i uživati u njima preko
reprodukcija, štampanih ili elektronskih, a tu je i činjenica da mnoga savremena
djela nastaju specifično za određeni izložbeni prostor, tako da izvan njega gube
svoj smisao.

Treba pomenuti da je danas umjetnik sasvim slobodan da stvara bez ranijih ograničenja.
Ovo je početkom 20. vijeka dalo polet masovnom eksperimentisanju u slikarstvu i kao
rezultat proizvelo mnoštvo slikarskih pokreta.

Wikipedija

[Mileva]

Elementi i principi slikarskog izraza

Kompozicija slike je njen vizuelni format; raspored linija, oblika, boje, tona i teksture u
jednu ekspresivnu cjelinu. Osjećaj da je sve na svom mjestu, da ne može ništa da se doda
ili oduzme, je ono što jednoj slici daje konačni izgled dovršenog i samostalnog djela.

Izbor boja i prisustvo određene ikonografije ili sadržaja je ponekad odlučen s ciljem
predstavljanja određene teme ili scene, a drugi put iz simboličkih razloga. Takođe je
moguće da je u obzir uzeto i jedno i drugo. Ali i prosto formalna igra boja i oblika
posjeduje sposobnost komunikacije određene atmosfere, dočaravnje određenih
optičkih osjećaja prostora, volumena, pokreta i svjetlosti, i takođe određene igre
kontrasta harmonije i napetosti, čak i kada je narativna simbolika nedovoljno jasna.

Elementi izraza

Elementi slikarskog izraza su linija, oblik i masa, boja, tekstura, volumen i prostor, i pokret i
osjećaj prisustva komponente vremena. Svaki od pomenutih ima svoje posebne ekspresivne kvalitete.



Wikipedija

[Mileva]

Osim očiglednih asocijacija uzoraka linije sa posebnim karakteristikama, – na primjer,
valovite linije sugerišu razigran pokret –, emotivni odgovor se takođe postiže
linearnim vezama i njihovim odnosima. Tako linije koje idu nagore mogu sugerisati
osjećaj radosti ili težnje, one usmjerne nadole atmosferu tuge ili poraza, dok linije
koje se otvaraju prema desnoj strani kompozicije proizvode prijatniji osjećaj od onih
koje to čine prema lijevoj strani. Treba pomenuti da kod pomenutih osjećanja
postoje odstupanja zavisno od kulture, podneblja, a ponekad i neki pojedinci iste
kulture imaju drukčiji doživljaj od pomenutih.

Wikipedija

[Mileva]

Slikarski izraz

Realizacija slikarske zamisli, bilo da je data u obliku uljanog pigmenta na platnu
ili u vidu crteža izvedenog perom na papiru, samo je jedan vid kreativnog akta.
Karakter svake likovne zamisli je određen umjetnikovim mentalnim i emocionalnim
odnosom prema predmetu njegovog slikanja isto kao i izborom sredstava i načinom
njihovog korišćenja. Slikarska ideja se rađa u tom smislu što čovjek vidi ono što
želi da vidi. Pošto svako likovno sredstvo ima svoj način postojanja na pikturalnoj
površini, tako i svaki pojedinac ima svoj način povezivanja optičkih znakova u
površine i predstave, onako kako on želi da ih vidi.

Izražavanje u umjetnosti prvenstveno zavisi od koeficijenta kreativnosti. Po kreativnom
porivu i njegovom izrazu u formi, likovni kritičari razlikujuu obične umjetnike od onih
koji su obilježeni genijalnošću.

Za umjetnika se može reći da izražava svoja osjećanja o životu, koja izrastaju iz
njegovih iskustava kroz susrete sa ljudima, mjestima, događajima, objektima i idejama.
Ova iskustva isprepletena sa asocijacijama i osjećanjima, umjetnik pretapa i prerađuje
u sebi, poznavanjem likovnih vrijednosti. Tako nastala „zamisao“ dobiva oblik i
značenje kroz umjetnikovo znanje i izabrana sredstva. Izražavanje postaje stilistička
forma kojoj umjetnik daje svoje osjećajno-vizuelno značenje; to je pokušaj da se
kaže nešto o predmetu svoga ispitivanja rječnikom svoga vremena. Izražavanje je,
prema tome, direktno vezano za osnovne komponente umjetničkog djela.

Wikipedija

[Mileva]

Klasifikacija izraza

Postoje dvije široke klasifikacije izražavanja kao stilističke forme: individualna
i grupna. Grupno izražavanje pripada jednom društvu kao cjelini koje se formira
i stiče zrelost sa rođenjem i rastom svoje kulture. Primjer grupnog izražavanja bi
bio razvoj civilizacije „idealizma“ u staroj Grčkoj u kojoj je umjetnik vidio „ljudski
rod preobražen svojom sudbinom.“ U okviru takvog grupnog izraza, društvene
promjene su djelovale na njegov stil i nastale su uočljive promjene u odnosu na
predmet, formu i značenje.

Individualno izražavanje kroz prilaz predmetu, formi i sadržaju, više pripada
našem vremenu, dok grupno izražavanje pripada prošlosti. To je vjerovatno
posljedica težnje našeg vremena za samopotvrđivanjem i individualizmom.
Mada u umjetnosti 19. i 20. vijeka postoje grupe umjetnika sa sličnim namjerama,
uočljiv je ogroman broj varijanti u granicama glavnih pravaca. Savremeno
naglašavanje individualnosti urodilo je većom raznovrsnošću u umjetničkom
izražavanju od sredine devetnaestog vijeka do danas, nego što se može naći u
svim prethodnim periodima istorije umjetnosti.

Razmatrajući savremene pokrete u umjetnosti možemo uočiti da tradicije
prošlosti nisu potpuno odbačene. Zapravo, ove tradicije se revalorizuju u svjetlu
savremenog ukusa. Promjeljivi koncepti fizičke ljepote kroz vjekove, ilustrovani
su činjenicom što svaki period ima svoje standardne ukuse ili kanone – žene u
Rubensovim slikama izgledaju prilično „debele“ u poređenju sa savremenim
konceptom o ženskoj ljepoti. Na sličan način određeni umjetnici u prošlosti,
koji su bili zanemareni, često su sada više cijenjeni; ponekad čak i čitava
likovna tradicija koja se nekada smatrala veoma važnom, danas se smatra
manje značajnom.

Ni jedan oblik likovnog izraza iz prošlosti ne treba potpuno odbaciti, bez obzira
na njegov pravac, jer svaki od njih ima svoje estetske vrijednosti i kvalitete.
Bitno je da mi pokušamo „vidjeti“ te kvalitete na isti način na koji ih je njihov
stvaralac „gledao“.Ovaj način „gledanja“ objašnjava nam zašto su nekad
odbačene tradicije sada potpuno prihvatljive i čak više cijenjene od onih koje
su se nekada smatrale veoma značajnim.

Različite forme izražavanja u savremenoj umjetnosti mogu se objasniti
proučavanjem psiholoških i društvenih promjena koje su se dogodile krajem
devetnaestog i početkom dvadestog vijeka.

Wikipedija

[Mileva]

Ulje

Uljano slikarstvo je proces slikanja pigmentima koji su vezani za medijum ulja za sušenje.
kao što je laneno ulje, koje je bilo u širokoj upotrebi u ranoj modernoj Evropi. Često je
ulje bilo prokuvano sa rezinom kao što je borova smola ili čak tamjan; oni su nazvani
lakovima i bili su cenjeni zbog njihove konzistencije i sjaja. Uljane boje su vremenom
postale glavni medijum koji je korišten za kreiranje umetničkih radova pošto su njihove
prednosti postale široko poznate. Tranzicija je započela sa ranim holandskim slikarstvom
u severnoj Evropi, i do doba vrhunca renesanse tehnike uljanog slikarstva su skoro u
potpunosti zamenile slikanje temperama u najvećem delu Evrope.

wikipedija

[Mileva]

Pastel

Pastel je slikarski medijum u obliku štapića, koji se sastoji od čistog pigmeneta u prahu
i veziva, obično arapske gume.Pigmenti koji se koriste u pastelu su isti sa onima koji se
koriste za proizvodnju svih ostalih obojenih slikarskih medija, uključujući uljano
slikarstvo; vezivo je neutralnog tona i niskog zasićenja. Efekat boje pastela je bliži
prirodnim suvim pigmentima nego u bilo kom drugom procesu. Pošto je površina pastelnih
slika krhka i može lako biti zamrljana, njihova prezervacija zahteva zaštitne mere kao što
je uramljivanje ispod stakla; one isto tako mogu da budu poprskane sa fiksativom.
Uprkos toga, kada se naprave sa permanentnim pigmentima i kada se njima ispravno
rukuje, pastelne slike mogu da ostanu nepromenjene vekovima. Pasteli nisu podložni,
poput slika napravljenih tečnim medijumima, ispucavanju i gubljenju boja usled hemijski
promjena koje se dešavaju u upotrebljenom vezivu, neprozirnosti, ili dimenzija medijuma
pri njegovom sušenju.

wikipedija

[Mileva]

Akril

Akrilne boje su brzo sušeće boje koje sadrže pigmente sustependovane u akrilnoj polimernoj
emulziji.akrilne boje mogu da budu rastvorene vodom, ali postaju vodootporne kad se osuše.
U zavisnosti od toga koliko boje je rastvoreno (u vodi) ili modifikovano akrilnim gelovima,
medijima, ili pastama, završene akrilne slike mogu da podsećaju na akvarele ili uljane slike,
ili da imaju svoje sopstvene jedisntvene karakteristike koje nisu ostvarive sa drugim
medijumima. Glavna praktična razlika između većine akrilnih i uljanih slika je inherentno
vreme sušenja. Ulja omogućavaju više vremena za mešanje boja i nanošenje čak i glazura
preko slika. Taj sporo sušeći aspekat ulja se može smatrati prednošću u pojedinim
tehnikama, mada isto tako može da ometata sposobnost umetnika da brzo radi.

wikipedija